ژئوپلتیک جدید ترکیه و تاثبر آن بر ایران و قفقاز جنوبی

تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و ظهور دولت های مستقل در قفقاز و آسیای میانه ، ترکیه را با یک فرصت بی نظیر برای جستجوی یک نقش جدید برای خود به عنوان یک قدرت با نفوذ منطقه ای مواجه ساخت . فروپاشی شوروی در 31 دسامبر 1991 یک فرایند سیاسی بود که نتیجه آن تجزیه یک واحد یکپارچه به 15 واحد سیاسی با جغرافیای جدا از هم بود که نقشه ژئوپلتیک منطقه را دگرگون ساخت . ترکیه به عنوان همسایه قدرت متلاشی شده ، بیشترین تحول ژئوپلتیکی را داشته است . اگر چه به لحاظ فیزیکی ، موقعیت جغرافیایی و مرزها تغییر نیافته ، اما ژئوپلتیک آن ، از حیث محتوایی دستخوش دگرگونی های زیادی شده است . در موقعیت جدید اگر چه فروپاشی شوروی موقعیت ژئواستراتژیکی ترکیه را در استراتژی غرب کمرنگ نمود اما در پی اکتشافات منابع منطقه خزر ، ترکیه باز هم موقعیت ویژه ای یافت . منطقه خزر پس از خاور میانه و سیبری از لحاظ منابع نفت و گاز، در رتبه سوم جهانی قرار دارد . اما علاوه بر مسائل مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر ، مسیرهای موجود یا احتمالی انتقال منابع این منطقه به علت محصور بودن آن در خشکی نیز مسائل پیچیده ژئوپلتیک خاصی را به دنبال دارد . توجه ویژه غرب وبه خصوص آمریکا ، به نفت و گاز این منطقه در کنار سیاست مهار دوگانه ایران و روسیه ، موقعیت ژئوپلتیکی جدیدی را برای ترکیه ایجاد نموده است . در مجموع علاوه بر حوزه های نفوذی جدیدی که پس از فروپاشی شوروی و تغییر نقشه سیاسی منطقه برای ترکیه به وجود آمده است و ترکیه به علت مناسبات و روابط زبانی و قومی و فرهنگی با جمهوری های نوظهور و نیز الگوی موفقیت آمیز یک دولت مدرن و سکولار و مبتنی بر بازاربودن ، از موقعیت خوبی جهت تبدیل شدن به یک قدرت منطقه ای با نفوذ برخوردار می باشد ، ژئوپلتیک جدید ترکیه با توجه به شرایط ویژه حاکم بر منطقه و موضوع پرونده هسته ای ایران ، مبتنی بر دو اصل تلاش این کشور جهت عضویت دائمی در اتحادیه اروپا و نیز تبدیل شدن به مهمترین کشور ترانزیت کننده انرژی جهان می باشد . آرزوی دیرینه ای که به نظر می رسد ترکیه گام های نهایی را جهت تحقق آن می پیماید .